Onkel Ernst

Eigenlijk begint mijn verhaal aan het einde van WW1 toen mijn oma uit huis gezet werd en naar Holland vertrok als dienstmeisje. Haar moeder was een jaar daarvoor gestorven en haar 48 jarige vader trouwde een jonge vrouw van 23 die erop stond dat mijn 18 jarige oma uit huis ging. De crisis rechtvaardigde alles … misschien zou je kunnen concluderen dat de geallieerden zelf de basis hebben gelegd voor WW2 en een aantal narcistische opportunisten met gekonkel en massa manipulatie in 20 jaar bijna een gehele natie vergiftigd en gebrainwasht hebben. 

Van Düsseldorf naar Haarlem … ze ontmoette mijn grootvader die sterke man in het circus was, een boom van een kerel en oersterk. Hij boog hoefijzers met zijn blote handen en had diverse acts. Zigeuner bloed is sterk… en is na drie generaties nog steeds aanwezig. Die sterke man bood wellicht de bescherming die ze zocht, haar liefde in Düsseldorf was achtergebleven. Engel… een violist 

Geen eenvoudig leven in Haarlem, twee kinderen werden geboren en het was geen vetpot. Iedereen hielp mee, papieren rozen maken voor de schiettenten op de kermis, houtjes hakken als aanmaak hout, kerststukjes maken en op de Emmakade verkopen. Een artiesten gezin, armoede om het vak uit te kunnen oefenen. De broer van mijn moeder was goochelaar. Een dreigende oorlog op komst, broers die bij de Wehrmacht dienden, een communist die later geëxecuteerd is en zelf in het neutrale Nederland. Veilig dacht iedereen … Nederland is neutraal 

In de nacht van 9 op 10 mei 1940 om 01:40 vielen de Duitsers Nederland binnen, mijn opa was opgeroepen en in het regiment der Cavalerie op de Grebbeberg gelegerd. Ik heb nog een brief uit de loopgraaf die hij geschreven heeft met een fantastisch mooi handschrift. Hevige bombardementen zorgen ervoor dat Nederland 15 mei capituleerde. Hitler was furieus dat zo een klein land zoveel weerstand bood. Een represaille … vele doden 

De oorlog ging niet geruisloos aan de familie voorbij, in 1944 stierf mijn opa aan de gevolgen van kanker. Ik vertel je nog over de aanslag en ome Peh. Ooms sneuvelden bij Stalingrad, executie, tante in Düsseldorf doof door een Engels bombardement en verloor haar baby. De oorlog kent alleen verliezers en het lijden van de gewone man. Mijn vader werkte als melkboer in Haarlem en werd in 1942 bij een razzia opgepakt en gedeporteerd naar Berlijn waar hij voor Knor Bremse gedwongen moest werken voor de Duitse oorlogsindustrie. 

Mijn vader is tot het eind van de oorlog in Berlijn Lichtenberg geweest en door de Russen bevrijd… daarna achter het front gevlucht naar Polen en in Katowice weer opgepakt door Russen die hem in een groot kamp gevangen hielden tot zijn Nederlandse identiteit bevestigd was. Als je op de kaart van Polen bij Katowice een kamp vind … Ik ga je het verhaal van zijn buurjongen nog vertellen. 

Eenmaal terug in Nederland leerde mijn vader mijn moeder kennen en in mei 1946 zijn ze getrouwd. Mijn moeder wilde graag kinderen maar door de honger in de hongerwinter waren haar eierstokken niet goed ontwikkeld. Op 35 jarige leeftijd werd ze zwanger van mij. 

In Nederland was weer eten, voedseldroppings met Zweeds wittebrood en de mensen wilden zo snel mogelijk de ellende achter zich laten. In 1946 ontmoette mijn moeder mijn vader tijdens een dansavond in Haarlem, twee maanden later trouwden ze. Samen een woning… dat duurde tot 1956 toen mijn vader via zijn werk op een staalbedrijf een flat aangeboden kreeg. 

Waarom ik Günter als derde naam heb? In augustus 1946 gingen mijn vader en moeder naar familie in Düsseldorf om illegaal eten te brengen, stof voor kleren, tabak. Het was een hachelijke onderneming. Een motor met zijspan… mijn moeder reisde per trein naar Elten en stapte daar uit. Koffer in de zijspan en door een bos bij Emmerich de grens over. Een lange reis op de motor naar Düsseldorf. Ter hoogte van Langenfeld kwam er een Duitse motorrijder naast hen rijden en hij gebaarde naar de achteras. Mijn ouders waren bang dat ze de waardevolle koffer zouden kunnen kwijtraken dus reden ze door tot een benzine station in solingen. De motorrijder stopte daar en mijn vader pakte een zware Engelse sleutel. De motorrijder Günter vertelde dat er een modificatie was geweest en dat hij dat type motor ook in de oorlog had gereden. Hij gaf zijn adres zodat ze wellicht op de terugweg langs konden komen. 

Op de terugweg besloten mijn ouders langs te gaan, Solingen - Oberstrase 27 en Günther en zijn vrouw Rosie verwelkomden ze. Met als cadeau wat meel, stuk stof en een paar handen echte koffie bonen. Rosie ging meteen een cake bakken en de mannen repareerden de motor. De tijd ging snel en al snel begon het te schemeren, Günther opperde, je kunt niet in het donker over deze wegen naar Holland, jullie slapen hier. Mijn ouders sliepen beneden in het familie huis en rond 5 uur moest mijn moeder plassen. De deuren op slot.. dus klom ze uit het raam om naar het toilet buiten te kunnen. Maar, ze kwam het huis niet meer in, het raam was te hoog. Schaars gekleed buiten gewacht tot Günther om 06:30 opstond en de deur opende. 

Daar ontstond een vriendschap zo hecht en puur… ze zijn vrienden gebleven tot de dood en ik met hun twee kinderen, Volker en Renate. Ook beiden dood nu, ik mis Volker elke dag. Ome Gunter kreeg het financieel goed en mijn vader kon met moeite genoeg verdienen voor ons. Hij had 2 banen en ik heb vanaf mijn 13e gewerkt naast mijn studie. Ome Günter bouwde de eerste caravan en na eerst twee jaar aan de Linge te hebben gestaan gingen we naar de Bevertalsperre. Elk jaar mochten we gratis twee weken vakantie vieren in de caravan. Mijn vader had een oude kever en één keer was de auto zo slecht … toen we in Solingen aankwamen zei Günther, mag ik je auto even lenen.. ik moet naar een klant. Een paar uur later gingen we naar de Bevertalsperre en hadden we 4 nieuwe banden, nieuwe uitlaat en nieuwe remmen. Günter ontkende alles … 

Voor mij was Solingen hemels, het was een feest daar te zijn. Met ome Günther naar de Rijn, paling eten of naar Haribo en dan mocht ik zoveel snoep kopen als ik kon vasthouden. Haribo beertjes zijn voor mij nog steeds bijzonder en altijd als ik in Solingen, Neuss of Bonn ben ga ik naar Haribo. Met Volker, zijn zoon had ik een bijzondere band … meer of min mijn grote broer. Thuis werd ik veel gepest met mij rode haar en vocht bijna elke dag. Een grote broer … hij beschermde me. Ome Günther maakte mijn eerste gitaar, ik leerde spelen van hem en Volker. Volker had een zeilboot op de Bevertalsperre en we zeilden vaak samen. Als mijn ouders ooit wat zou gebeuren zou ik naar Solingen gaan, Ome Günther was mijn Peetoom. 

Misschien denk je hey…  al weer die oorlog? maar begin jaren 70 werd mij op de Bevertalsperre duidelijk hoe ingrijpend de oorlog was in ieders leven. Als puber sprak ik met meneer van der Bruggen die piloot was geweest op een Stuka maar ook met meneer Muller die altijd, hoe warm het ook was, een overhemd een hemd droeg. Mijn ouders leerde mensen kennen op de camping waaronder Ernst en Emmy. Twee hele lieve mensen waar ik graag was. Ik noemde ze oom en tante maar het was geen familie. Ome Ernst had altijd last van zijn rug en hij kon niet veel als er iets gedaan moest worden had hij altijd van een uitvlucht “ och als ik het niet zo in me rug gehad had je zo graag geholpen maar ja ik kan niet”. Mijn ouders onderhielden de band met Ernst en Emmy … en toen eind jaren 90 tante Emmy stierf en Ernst er alleen voor stond belde mijn moeder hem regelmatig. In 2006 toen mijn moeder overleed heb ik hem opgebeld “ach lieve Ton wat verschrikkelijk als ik wat voor je kan doen laat het me weten ik, en zou het zo fijn vinden als we elkaar weer eens zien” Een jaar later ben ik naar Wuppertal gereden waar ome Ernst klaar stond in driedelig pak, wat onzeker op de benen. We gingen naar restaurant Zum Futterplatz, dat was een echt Duits restaurant waar het interieur nog uit de jaren 70 standen. We bestelden ik meen dat ik iets van schnitzel had en het smaakte me ontzettend goed. Na het eten sprak ik met Ernst; Goh Ernst dat zal voor jou toch ook wat geweest zijn in 1956 om te vluchten uit Hongarije, ik wist niet beter dan dat Ernst een vluchteling was uit Hongarije dat is met mijn hele leven ingeprent. Hij keek me aan en hij zei ik denk dat ik nu de waarheid wel kan vertellen. Ernst was 86 … ik keek hem verbouwereerd aan, de waarheid?

Ik ben geen Hongaar, ik ben in Wuppertal geboren en samen met mijn broer zaten we bij de Hitler Jugend, we werden gedrild, getraind en we wilde eigenlijk niks anders dan goede Duitsers zijn. Voor Hitler en voor Duitsland. Ik ben in de Tweede Wereldoorlog commandant geweest op een Jagdpanzer, waarop ik zei maar Ernst dan zat je dus bij de SS. Ja, ik zat bij de SS en ben pas in 1956 uit gevangenschap vrijgelaten uit Rusland. Ik heb veel gelezen over de Tweede Wereldoorlog en mijn interesse ging en gaat nog steeds uit naar de periode einde Eerste Wereldoorlog en einde Tweede Wereldoorlog en met name dan in Europa. ik heb ook huis Doorn bezocht waar de Duitse keizer in ballingschap leefde. Ernst waarschijnlijk zat je dan in legergroep zes onder Paulus, hij knikte ja …. en dan heb je dus alle veldslagen van operatie Barbarossa meegemaakt, Kiev, Charkov en Stalingrad. Ja dat klopt ook nog een tijdje onder Model maar dat was van korte duur. Ik heb zo’n spijt van en wat moet je wel niet van me denken, dat ik een moordenaar ben. Ben je nu heel boos op me? Je wilt me zeker nooit meer zien nu. 

Ernst wat je gedaan heb was niet goed maar volgens mij wist je gewoon niet beter, ben je voorgelogen en gemanipuleerd op een leeftijd dat iedereen sterk beïnvloedbaar is, nee voor mij ben je niet anders voor mij ben je oom Ernst maar ik besef ook dat je nu op het eind van je leven in het reine moet komen. We weten allebei dat er tijdens operatie Barbarossa duizenden mensen zijn vermoord, dat je er aan mee hebt gedaan, onbewust wellicht maar je hebt deelgenomen aan deze moordpartijen ik hoop dat je met jezelf in het reine kan komen voor je sterft. Het lijkt mij een onmogelijke opgave. Ik zou niet graag in je schoenen staan en ik hou nog steeds van je. We hebben elkaar na dit gesprek nooit meer gesproken, Ernst stierf drie maanden later.