Een blikje op het marktplein

Toen ik 13 jaar was wilde ik een versterker, dagen had ik voor de etalage staan kijken. Een Marantz model 2238, het blauwe licht, de geschuurde metalen frontplaat en zelfs de knopjes leken magisch. We hadden het thuis niet zo breed en de enige keer dat ik overladen werd met kado‘s was toen mijn vader longkanker had en de arts hem aanraadde te genieten van de laatste weken met zijn gezin. 

Op de jaarlijkse keuring van de Hoogovens bleek bij bestudering van de röntgenfoto’s dat er vlekjes op zijn longen zaten. Mijn vader had twee banen om rond te kunnen komen, bij de Hoogovens als portaal snijbrander en op de markt het opzetten en afbreken van marktkramen bij de firma J.B. Pel en zonen. Zelfs mijn grootvader had bij Pel gewerkt ver voor de tweede Wereldoorlog. Door al dat werken zag ik mijn vader niet veel, de keren dat hij met me voetbalde of speelde zijn op 1 hand te tellen. Ssssttt je vader slaapt! In een drie kamer flat waar de ouder slaapkamer was gescheiden door een glazen deur was er niet veel mogelijkheid om geruisloos te spelen dus bracht ik de meeste tijd alleen op mijn kamer door of buiten.

Een hengel en mijn vader nam me mee naar de plekken uit zijn jeugd, samen vissen op de mooie Nel, de plaats waar hij als kind zwom. Hij vertelde me alles uit de oorlog, het kamp, de Russen, hoe hij een direct bombardement overleefde, de dood bij dat bombardement van zijn buurjongen Floris, het kamp in Polen, de verbrande lijken uit tanks, wat Russische woorden. Als het ooit oorlog wordt ga je naar het bos, graaf je je in, in een bos kun je overleven. Ik nam me voor dit nooit meer te vergeten. Mijn vader was al een maand verder dan de periode die de dokter aangaf en bleek bij navraag dat de longfoto‘s waren verwisseld. Vaak denk ik terug aan die andere vader die niet wist wat hem overkwam.

We waren rijk, elke dag vlees op tafel, gepaneerde varkens karbonade met aardappels en groente, op zondag vlaflip of yoghurt met beschuit en basterdsuiker toe. Mijn kamer was 2,5 meter bij 3 meter met de klerenkasten van de Haarlemse houthandel aan de lange wand, een geel opklapbed met bijpassende zelfgemaakte kast aan de kopse kant. Zijn oranje Volkswagen kever werd zaterdag en zondag gebruikt, naar je werk ging je op de fiets of brommer. 

Tot mijn stomme verbazing antwoordde mijn vader ja op de vraag of ik een versterker mocht. Ik ben in februari jarig maar nu was het begin juni. Op woensdagmiddag 16:00 uur liepen door de Spaarnestraat richting lange Nieuw maar ipv rechtsaf liepen we linksaf richting marktplein. We gaan verkeerd hoor! We liepen de markt op en ik herkende Ben Pel… dit is hem Ben, 13 jaar maar oersterk, kun je hem gebruiken? Een paar minuten later had ik werk. Je wilde toch een versterker? Nou, nu kun je ervoor werken en sparen. In de vakanties, voor- en na schooltijd werkte ik op de markt. Om 05:00 opstaan, op de fiets naar Haarlem, markt opzetten en weer terug. In de vakanties terug naar bed een paar uur. En om 16:00 weer op de fiets naar Haarlem, afbreken.

Drie broers, Jan - Ben - Boes Pel waarbij ik de eerste twee met oom aansprak. Ome Jan en ome Ben waren goed voor hun mensen. Die hadden echt een goed hart, als het warm was kocht Jan meestal ijs voor iedereen bij Dekkers kajuit en Ben veelal blikjes drinken. Boes was, daar waren we het allemaal over eens, een vieze asbak. Je geld kreeg je wekelijks in een bruin loonzakje waarop vermeld de datum en bedrag wat je verdient had. Als de laatste wagen was geladen kreeg je je geld. Ik herinner me dat Boes er genoegen in schepte een keer mijn loonzakje te openen en op straat te gooien in de regen. Als een tijger wilde ik hem aanvliegen, mijn schoenmakers hamer die we voor het zeilen gebruikten al in mijn hand. Mijn vader sprong ertussen, hij kende me en wist dat ik zou slaan met de hamer. Boes zat in zijn warme vrachtwagen in de winter terwijl wij in de stinkende diesel stank werkten, Boes werkte nooit mee als er getild moest worden, Boes kocht nooit iets voor ons als het warm was. Het heeft me geleerd om „mijn“ mensen te respecteren en goed te zijn voor ze. De PostNL bezorgers krijgen van mij een blikje drinken omdat ik weet hoe het is.

Zo verdiende ik Hfl. 25,00 per dag, Hfl 120,00 in de week en na een zomervakantie werken liep ik trots naar de winkel en kocht mijn Marantz, nog zonder speakers maar dat deerde me niet, ik had werk.